موسیقی سلامت و کارایی مغز شما را از جنبه‌های زیادی بهبود می‌بخشد. موسیقی می‌تواند شما را باهوش‌تر، شادتر و خلاق‌تر کند. دانشمندان می‌گویند، گوش دادن به موسیقی برای شما خوب است، اما نواختن موسیقی از آن هم بهتر است! شواهدی درباره این موضوع را در دو بخش در
موسیقی از گذشته تا امروز در تمام فرهنگ‌های بشری نقش بسیار مهمی را ایفا کرده است. نکته جالب اینجا است که انسان‌ها در سراسر جهان در فرآیند ادراک و پاسخ به موسیقی یکسان عمل می‌کنند. (۱) پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر در زمینه علم عصب‌شناسی حاصل شده است، این امکان را فراهم آورده است که بتوانیم تاثیرات موسیقی بر مغز را با معیارهای کمی اندازه بگیریم. علاقه و اشتیاق به پژوهش در زمینه تاثیرات موسیقی بر مغز انسان، باعث به وجود آمدن شاخه‌ای از پژوهش‌ها به نام نوروموزیکولوژی شده است. این شاخه از پژوهش‌ها به بررسی تاثیرات موسیقی بر سیستم اعصاب انسان می پردازد. شواهد نشان می‌دهد که موسیقی می‌تواند هر بخش شناخته شده مغز را فعال کند. (۲) گوش دادن و یا نواختن موسیقی می‌تواند شما را هوشمند‌تر، شادتر، سالم‌تر و زایاتر کند در تمام سطوح زندگی. بیایید با نگاهی ریز‌بین‌تر به آخرین یافته‌های دانشمندان در خصوص راه‌هایی که موسیقی می‌تواند از طریق آن‌ها بر شکل و کارکرد مغز تاثیر بگذارد، بپردازیم.
چرا موسیقی‌دانان مغزهای سالم‌تری دارند؟
برای دیدن شواهدی مبنی بر اینکه موسیقی چه تاثیری بر مغز دارد، به نظر منطقی می‌رسد که به مغز کسانی که به طور مداوم با نواختن موسیقی درگیر بوده‌اند، یعنی موسیقی‌دانان بپردازیم. عکسبرداری‌های مغزی نشان می‌دهد که مغز موسیقی‌دانان با مغز سایرین فرق دارد. موسیقی‌دانان مغزهای بزرگ‌تر و حساس‌تری دارند. (۳) موسیقی‌دانان کارکرد حافظه، مهارت‌های شنیداری و انعطاف‌پذیری شناختی برتری دارند. (۴و۵) بخش‌هایی از مغز که مسئول توانایی حرکتی، پردازش شنیداری و هماهنگی فضایی هستند، در مغز موسیقی‌دانان بزرگ‌تر هستند. (۶) هم‌چنین آن‌ها corpus callosum بزرگ‌تری دارند. (۸) این بخش در واقع نواری تشکیل شده از اعصاب است که اطلاعات را بین دو نیمکره مغز جابه‌جا می‌کند. (۷) افزایش اندازه این بخش از مغز نشان می‌دهد که مغز موسیقی‌دانان از نظر ارتباط بین دو نیمکره عملکرد بهتری دارد. با اینکه ما موسیقی‌دان حرفه‌ای به حساب نمی‌آییم، ساعات زیادی را صرف گوش کردن به موسیقی می‌کنیم، چیزی حدود ۳۲ ساعت در هر هفته. به نظر می‌رسد که چنین زمانی، به اندازه‌ای کافی باشد که بتواند بر مغز افراد غیرموسیقی‌دان هم تاثیر بگذارد. (۹)
چطور موسیقی حال شما را بهتر می‌کند و استرس را کاهش می‌دهد؟
اخیرا علم توانسته چیزی را به اثبات برساند که عاشقان موسیقی از قبل می‌دانستند، اینکه موسیقی سرزنده و بانشاط می‌تواند حال لحظه شما را بهتر کند. نواختن موسیقی و گوش دادن به موسیقی با پایین آوردن هورمون استرس، کورتیزول باعث کاهش استرس مزمن میشود. (۱۰)، (۱۱) موسیقی می‌تواند به شما کمک کند تا امیدوارتر و قدرتمند‌تر باشید و کنترل زندگی خود را بهتر به دست بگیرید.(۱۲) (۱۳) گوش دادن به موسیقی غمگین هم مزایای خودش را دارد. اگر شما در حال گذران روزهای سختی در زندگی‌تان باشید، موسیقی غمگین برای شما مثل یک مسهل و تصفیه‌کننده عمل می‌کند! باعث میشود با عمیق‌ترین احساسات‌تان بهتر در تماس باشید و از این طریق به شفای شما کمک می‌کند. (۱۴)، (۱۵)
موسیقی مواد شیمیایی مغز را تقویت می‌کند
یکی از راه‌هایی که از طریق آن موسیقی می‌تواند روی حس لحظه شما تاثیر بگذارد، شکل‌دهی به مواد شیمیایی مشخصی در مغز است. گوش دادن به موسیقی می‌تواند دوپامین را به عنوان اتصال‌دهنده عصبی افزایش دهد. دوپامین به مولکول انگیزش» مغز معروف است و سیستمی است که به محرک‌های لذت‌بخش پاسخ می‌دهد. (۱۶) این ماده شیمیایی همان ماده‌ای است که مسئول حال خوش شما است. وقتی، شکلات می‌خورید یا کوه‌نوردی می‌کنید و یا به اوج لذت جنسی می‌رسید. نکته جالب این جا است که شما می‌توانید با گوش دادن به یک پلی‌لیست موسیقی که به صورت تصادفی پخش میشود، باعث افزایش این ماده شیمیایی در خون بشوید. وقتی به صورت غیرمنتظره، موسیقی مورد علاقه‌تان پخش شود، میزان دوپامین خون‌تان نیز مقداری افزایش می‌یابد. نواختن موسیقی در گروه یا حضور در یک اجرای زنده باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین میشود. (۱۷) اکسی‌توسین به مولکول اعتماد» یا مولکول اخلاقیات» معروف است. (۱۸) چرا که زنجیره اعتماد ما به دیگران را می‌سازد و باعث میشود به آن‌ها حس نزدیکی داشته باشیم. شواهد نشان می‌دهد که بمب اکسی‌توسینی که موسیقی‌بازها تجربه می‌کنند، آن‌ها را سخاوتمندتر و قابل‌اعتمادتر می‌کند. (۱۹)
چطور موسیقی شما را خلاق‌تر و زایاتر می‌کند؟
شواهدی زیادی مبنی بر این وجود دارد که گوش دادن به موسیقی حین کار کردن باعث میشود تا شما کارمندی شادتر و زایاتر باشید. کارمندان دفتری که اجازه دارند تا به موسیقی دلخواه خودشان گوش بدهند، نسبت به کسانی که کنترلی روی انتخاب موسیقی در محل کارشان ندارند، با سرعت بیشتری وظایف محوله‌شان را انجام می‌دهند و معمولا ایده‌های بهتری هم به ذهنشان می‌رسد. (۲۰) پخش موسیقی هنگام انجام کارهایی که به قوای ذهنی و شناختی مربوط است، عملکرد را ارتقاء می‌دهد، دقت را بالا می‌برد و شخص را قادر می‌سازد تا کارهای تکراری را به شکل مؤثرتری تکمیل کند. (۲۱)، (۲۲)، (۲۳)
تاثیر موسیقی روی برخی از مشاغل خاص مورد مطالعه قرار گرفته است. توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها وقتی حین کار به موسیقی گوش می‌دادند شادتر بودند و نتایج کارشان هم قابل توجه‌تر بود. (۲۴) وقتی که جراحان حین عمل جراحی به موسیقی گوش می‌دادند، عملکردی سریع‌تر و بادقت‌تر از خود نشان می‌دادند. (۲۵) این اثر بیشتر می‌شد اگر جراحان امکان داشتند تا موسیقی را خودشان انتخاب کنند. موسیقی باعث عملکرد بهتر افراد در شرایط پرفشار میشود. گوش کردن به موسیقی برای ورزشکاران پیش از اینکه وارد زمین بازی بشوند، می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا استرس‌شان را کنترل کنند.(۲۶) موسیقی منبعی برای خلاقیت است، خصوصا وقتی که مفرح باشد. (۲۷) طی آزمایشات وقتی آزمایش‌شونده‌ها به موسیقی‌هایی گوش دادند که برچسب موسیقی شاد» خورده بودند، خلاقیت بیشتری از خود نشان دادند. آن‌ها موفق شدند که به راه‌حل‌های خلاقانه‌تری دست یابند و تعداد ایده‌های بهتری در مقایسه با کسانی که به گونه‌های دیگر موسیقی گوش داده بودند یا اصلا به موسیقی گوش نداده بودند، به ذهنشان خطور کرد. نکته جالب ماجرا اینجا بود که آزمایش‌شوندگان حتما نمی‌بایست موسیقی را دوست داشته باشند تا شاهد چنین اثراتی بر عملکردشان باشند.
چطور موسیقی از شما، انسان بهتری می‌سازد؟
موسیقی قدرتی دارد که می‌تواند طبیعت وجودی بهتری برای ما به ارمغان بیاورد. مطالعات جذاب‌تری که در این زمینه صورت گرفته است، مربوط به چیزی است که دانشمندان به آن رفتارهای بشردوستانه (prosocial behaviors) می‌گویند. این رفتارها، شامل رفتارهایی می‌شوند که افراد به طور داوطلبانه در قبال دیگران و در جهت سود رساندن به آن‌ها انجام می‌دهند، چیزهایی از قبیل: مهربانی، همدلی، سخاوت، کمک و همکاری. گوش دادن به موسیقی کمک می‌کند تا افراد بیشتر تمایل داشته باشند تا برای کمک به دیگران وقت و انرژی صرف کنند. (۲۸) این اتفاق بیشتر زمانی می‌افتد که افراد به طور گروهی از موسیقی لذت می‌برند، مثلا اینکه در یک گروه با یک موسیقی می‌رقصند یا گروهی موسیقی می‌نوازند و یا گروهی به کنسرت می‌روند. این اثر والای موسیقی هم در افراد بزرگسال و هم در کودکان دیده شده است. (۲۹)، (۳۰) شواهد نشان می‌دهد که موسیقی حتی می‌تواند بر کودکان دو ساله طوری اثر بگذارند که آن‌ها به افرادی کمک‌رسان تبدیل شوند. (۳۱)
در این زمینه، گونه‌ای از موسیقی که بیشترین اثر را دارد، موسیقی است که به همراه‌اش شعری خوانده شود که محتوای آن حامی مهربانی و کمک باشد. یک مثال کلاسیک از چنین آهنگ‌هایی، ترانه ما یک جهان هستیم (We Are the World) است که تا به حال برای اجرای بسیاری از اهداف بشردوستانه به کار گرفته شده است. گوش دادن به موسیقی مثبت، می‌تواند بر نحوه مهربانی و سخاوتمندی شما تاثیر بگذارد و حتی نحوه خرج کردن پول‌تان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. مشتریان رستوران‌هایی که موسیقی‌هایی با پیام‌های مثبت پخش می‌کنند، معمولا انعام بیشتری پرداخت می‌کنند. اشعار پروسوشال در کافی‌شاپ‌ها حتی می‌تواند افراد را به خرید قهوه‌هایی با شعار تجارت منصفانه» (fair trade coffee) وادار کند. موسیقی که با اشعار مثبت همراهی میشود می‌تواند در کاهش تعصب افراد و افزایش درجه پذیرش آن‌ها نسبت به عقاید مخالفشان موثر باشد. (۳۲)
منبع:
بخش دوم این مطلب را در صفحه زیر ببینید:
رامین جوادی و نکاتی درباره تم اصلی موسیقی سریال بازی تاج و تخت
تاثیر موسیقی بر درمان بیماری‌ها
موسیقی ,مغز ,می‌تواند ,تاثیر ,دادن ,باعث ,به موسیقی ,گوش دادن ,است که ,که به ,دادن به